Via ferrata – co to jest i na czym polega?
Wąskie skalne ścieżki, ogromna ekspozycja, półki skalne i głębokie przepaście – brzmi znajomo? Zdecydowanie każdy, kto chociaż raz wybrał się na naszą polską Orlą Perć dokładnie wie, o czym mowa. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że ten powszechnie znany szlak można określić mianem via ferraty. Czyli czym?
Via ferrata, czyli „żelazna droga”, to specjalnie przygotowany szlak górski, wyposażony w sztuczne zabezpieczenia – stalowe łańcuchy lub liny, klamry, drabinki i mosty linowe. To trasa dla zaawansowanych fanów górskiej adrenaliny, wymagająca podstawowych umiejętności wspinaczkowych, ogromu odwagi, kondycji i odpowiedniego sprzętu asekuracyjnego.
Gdzie można znaleźć via ferraty w Polsce?
Chociaż wspomniana wyżej Orla Perć nie jest typową via ferratą, to posiada szereg typowych dla żelaznych dróg elementów. Zaliczymy do nich na przykład ikoniczną drabinkę na Zamarłej Turni nad Kozią Przełęczą. Oprócz tego w Tatrach znajdziemy również inne szlaki, wyposażone w łańcuchy czy metalowe klamry – sztandarowe elementy typowych via ferrat.
Takie polskie, lżejsze wersje żelaznej drogi, takie jak na przykład Krucze Skały w południowo-zachodniej Polsce, to dobry pomysł na zaznajomienie się z tematem i przetestowanie swoich możliwości – nie tylko tych fizycznych, ale i psychicznych.
Ale w takim razie gdzie wybrać się na typową via ferratę? Najciekawsze trasy znajdują się głównie w Alpach, Dolomitach i Pirenejach.
Najlepsze via ferraty w Europie – TOP szlaki w Alpach i Dolomitach
Fani via ferrat najczęściej kierują się na południe – w stronę Włoch. To między innymi tam, w Dolomitach, znajdują się najpopularniejsze trasy, takie jak Tridentina czy Bocchette Alte. Są one wyjątkowo atrakcyjne turystycznie, przede wszystkim dzięki połączeniu świetnych widoków z mało męczącymi trasami.
Możliwości na terenie Europy jest jednak dużo więcej. Warto zwrócić uwagę na przykład na trasy alpejskie – mocno zróżnicowane pod względem trudności i terenu. Wybór via ferrat w tym terenie jest ogromny i każdy, bez względu na poziom zaawansowania, znajdzie coś dla siebie. Jedną z ciekawszych tras jest na przykład austriacka Kaiserschild-Klettersteig albo francuska de la Roche Veyrand. We Francji warto wybrać się także w dolinę rzeki Vésubie na trasę des Canyons de Lantosque w Alpach Nadmorskich, biegnącą przez unikatowy wąwóz pełny mchu i paproci.
Często obieranym kursem jest też Słowacja, a w szczególności via ferrata czerwona ławka czy miejscowość Skalka pri Kremnici, w której znajdują się dwa skupiska via ferratowych tras, o nazwie Komin oraz Via Ferratový Svet. Wejścia w obu tych miejscach są darmowe i gwarantują po 3-4 godziny dobrej zabawy. Tereny te obejmują ścieżki o zróżnicowanym poziomie trudności, ale najbardziej ikonicznym miejscem jest 80-metrowy most wiszący, rozpięty między dwoma skałami na terenie via ferraty Komin.
Via Ferrata dla początkujących – jak zacząć swoją przygodę?
Via ferraty, chociaż dobrze zabezpieczone, wymagają przynajmniej podstawowych umiejętności wspinaczkowych. Jeśli więc nigdy nie miałeś bądź miałaś do czynienia z łańcuchami, klamrami czy chociażby sztucznymi ściankami wspinaczkowymi, warto rozważyć kurs wspinaczkowy lub wynajęcie doświadczonego przewodnika.
Zanim wyruszysz na swój pierwszy żelazny spacer, koniecznie zapoznaj się również z systematyką określania poziomu trudności ferratowych tras.
Na początek wybierz trasę oznaczoną literą A (bardzo łatwa) lub B (łatwa). Takie szlaki nie wymagają dużej siły rąk, a trudniejsze odcinki są dobrze zabezpieczone klamrami i stopniami.
Na trudniejsze trasy, takie jak C (średnio trudna), wymagająca siły w rękach i umiejętności technicznych, czy D-F (trudne – ekstremalne) – tylko dla zaawansowanych, jeszcze przyjdzie czas.
Niezbędne wyposażenie
Oczywiście wiedza to nie wszystko. Podczas via ferrat konieczne jest zadbanie również o swoje bezpieczeństwo. Choć niektóre trasy mogą wydawać się łatwe, sprzęt na via ferraty to must-have! Podstawowe elementy wyposażenia to kask, uprząż, lonża z absorberem energii, ale także odpowiednie rękawiczki i buty, o których więcej przeczytasz poniżej.
Czy na via ferratach trzeba mieć kask?
Niezależnie od poziomu trudności trasy, koniecznie wyposaż się w odpowiedni kask wspinaczkowy. Via ferraty często prowadzą przez skaliste tereny, gdzie nie tylko istnieje ryzyko spadających kamieni, ale także możliwość przypadkowego uderzenia głową o skałę.
Jaki kask wybrać? Lekki i wygodny, ale przede wszystkim posiadający certyfikat EN 12492, gwarantującym spełnienie norm bezpieczeństwa wspinaczkowego. Pamiętaj jednak, że nawet najlepszy kask nie ochroni Twojej głowy, jeśli nie zostanie odpowiednio dopasowany.
Najlepsze rękawiczki na via ferraty
Rękawiczki na via ferraty są niezwykle przydatnym elementem wyposażenia. Chociaż na prostych trasach nie są niezbędne, to warto z nich korzystać, chociażby w celu uniknięcia otarć od stalowej liny czy skał. Ich dużą zaletą jest również poprawa przyczepności – rękawiczki wspinaczkowe znacznie lepiej trzymają się zabezpieczeń, niż śliska, spocona ręka.
Do wyboru masz dwa podstawowe modele rękawiczek – pełne lub z odkrytymi palcami. Które wybrać? Modele pełne sprawdzą się na trudne trasy i chłodniejsze dni, rękawiczki bez palców za to zapewnią lepsze wyczucie trasy. To także świetne rozwiązanie na lato.
Uprząż i sprzęt asekuracyjny
Absolutnym minimum na każdej ferracie jest również odpowiednia uprząż wspinaczkowa, połączona oczywiście z lonżą, karabinkami i przyrządami asekuracyjnymi.
Na rynku znajdziemy dwa podstawowe rodzaje uprzęży:
- Biodrowa uprząż via ferrata – najlepsza dla dorosłych, wygodna i stabilna.
- Uprząż wspinaczkowa pełna – zalecana dla dzieci i osób o słabszej budowie ciała, lepiej rozkładająca siły w razie upadku.
Jakie buty na via ferraty wybrać? Najlepsze modele na 2025 rok
A jakie buty na via ferraty wybrać? Mogłoby się wydawać, że najlepsze będą dedykowane buty do wspinaczki, ale to niekoniecznie dobry wybór – szczególnie, jeśli myślimy o zakrzywionych modelach. Oczywiście giętkie modele jak najbardziej sprawdzą się na ferratach, ale największą popularnością cieszą się buty podejściowe, trekkingowe lub typowo alpinistyczne, spotykane na standardowych górskich szlakach.
Takie obuwie zapewnia świetną ochronę stopy, zabezpiecza kostkę i zwiększa przyczepność, a przy tym jest oddychalne (zapobiega więc przepoceniu), wiatroszczelne i wodoodporne – idealne na ciężkie, ferratowe warunki!
W bieżącym roku największą popularnością cieszą się Ferrata II GTX i Ferrata Low GTX od Hanwag oraz Scarpa Mescalito.
Bezpieczeństwo– na co zwrócić uwagę?
Na via ferratach szczególnie ważna jest także świadomość zasad bezpieczeństwa. Warto wbić je sobie do głowy jeszcze przed pierwszą wspinaczką – koniecznie więc zapoznaj się z poniższą listą kilku podstawowych kwestii!
- Zawsze miej kask, uprząż i lonżę, a przed wejściem na trasę koniecznie sprawdź ich stan.
- Zawsze przypinaj się do liny asekuracyjnej – oba karabinki wspinaczkowe nigdy nie powinny być odpinane jednocześnie.
- Zachowuj minimum pięciometrowy dystans od innych wspinaczy i nie wyprzedzaj na trudnych, wąskich odcinkach trasy.
- Jeśli strącisz kamień poinformuj o tym swoich towarzy – najlepiej po prostu krzyknij "KAMIEŃ!".
- Unikaj ferrat w czasie burzy, deszczu i silnego wiatru – stalowe liny mogą przyciągać pioruny, a śliska nawierzchnia i porywisty wiatr to przepis na wypadek.
- Wybieraj trasę dopasowaną do swoich umiejętności – początkujący powinni zaczynać od ferrat A/B. Nie przeceniaj swoich sił, łatwiejsze trasy to również świetna zabawa.
- Nie obciążaj zanadto lonży asekuracyjnej – lonża służy do asekuracji, a nie do odpoczynku, używaj pętli odpoczynkowej, jeśli jest dostępna.
- Bądź świadomy swoich granic – jeśli czujesz się zmęczony, lepiej zawrócić niż ryzykować upadek.
- Respektuj zasady parków narodowych – nie hałasuj niepotrzebnie, nie zostawiaj śmieci i odpuść sobie zamknięte trasy.
Autor: SOOV Autorzy