Apteczka turystyczna w plecaku – historia kontuzji, która zmieniła moje podejście

Gdyby ktoś rok temu zadał mi pytanie, czy apteczka turystyczna może coś zmienić, wzruszyłabym ramionami. Ale tamtego dnia w Bieszczadach, gdy kolega skręcił kostkę na zejściu i jedyną rzeczą, jaką mieliśmy, był plaster z Minionkiem, już wiedziałam. Apteczka w góry to realne zabezpieczenie. Co powinno znajdować się w apteczce, żeby nie panikować, tylko działać? Ten tekst to osobista lekcja i praktyczny przewodnik w jednym.

Apteczka turystyczna, czyli dlaczego plaster z Minionkiem nie wystarczy

Są rzeczy, które wkłada się do plecaka, bo „tak trzeba”, i są takie, które wkłada się po lekcji, której się nie zapomina. Dla mnie taką rzeczą stała się apteczka turystyczna. Jeszcze rok temu myślałam, że wystarczy wrzucić kilka plastrów i tabletkę przeciwbólową do kieszeni softshella i już – gotowe. Bo co złego może się stać na szlaku? Aż do momentu, kiedy naprawdę coś się wydarzyło.

Byliśmy na zejściu z Małej Rawki. Zwykły dzień, prosty szlak. Jeden poślizg, jeden skręt stopy i mój towarzysz wylądował na ziemi z twarzą, która mówiła wszystko: boli. A my? W apteczce jeden plaster z Minionkiem i chusteczka higieniczna. 

Co powinna zawierać apteczka pierwszej pomocy? Lekcja z Bieszczad

Po tej jednej niefortunnej kontuzji zrozumiałam, że apteczka górska nie jest zbędnym balastem. To zestaw, który daje przewagę nad stresem, nad bólem, nad sytuacją, której nikt się nie spodziewa. Ale co powinno być w apteczce, żeby faktycznie można było działać, a nie tylko udawać gotowość? Zaczęłam od podstaw, od przeczesywania forów i rozmów ze znajomymi ratownikami i przewodnikami. W efekcie powstała lista – moja osobista lista lekcji z Bieszczad. To, co znajduje się w apteczce dziś, to nie są przypadkowe przedmioty. Każdy z nich trafił tam z konkretnego powodu.

Podstawowe środki opatrunkowe

Pierwsze, czego zabrakło tamtego dnia? Bandaża. Głupio się przyznać, ale w mojej „apteczce” była tylko mikroskopijna rolka plastra. Dlatego dziś żaden plecak turystyczny nie trafia na moje plecy, jeśli wcześniej się nie upewnię, że w środku mam:

• jałowe gaziki (min. 5 sztuk, różne rozmiary) – do przemywania i osłony ran,
• bandaż dziany (2 sztuki) – lekki, uniwersalny,
• bandaż elastyczny – do unieruchomienia, kompresji stawu, który „strzelił”,
• plastry w różnych formach: klasycznych, na rolce, typu „motylek”,
• opaskę uciskową – to nie tylko do poważnych krwotoków, czasem daje spokój psychiczny,
• folię NRC – bo wychłodzenie to cichy przeciwnik w górach.

To wszystko niewiele waży, ale w praktyce oznacza ogromną różnicę. Zawartość apteczki to nie sztuka dla sztuki. To zestaw ratunkowy, który ma działać szybko i skutecznie.

Leki, które mam zawsze pod ręką

Akcesoria w apteczce

Gdyby ktoś kiedyś robił listę najmniejszych rzeczy o największym znaczeniu, to:

• nożyczki ratownicze (albo składane, ostre i kompaktowe),
• rękawiczki jednorazowe (co najmniej dwie pary),
• pęseta (do drzazg, kleszczy, kolców),
• agrafki (nie tylko do opatrunków, czasem do ubrań),
• mini marker permanentny (do zaznaczenia godziny założenia opaski uciskowej lub po prostu notatek na ręce),
• zapasowe worki strunowe (na odpady medyczne, zużyte materiały albo telefon, kiedy pada) – to wszystko powinno się znaleźć w apteczce.

Apteczka podróżna vs apteczka na rower – jak zmieniam zawartość w zależności od wyprawy

Z czasem zrozumiałam, że nie istnieje jedna, uniwersalna apteczka turystyczna dobra na każdą okazję. Inaczej pakuję się na pieszą wędrówkę w góry, inaczej na kilkudniowy trekking z noclegami w schroniskach, a jeszcze inaczej na szybki wypad na dwóch kółkach. Apteczka podróżna i torba podróżna to duet, który mam zawsze przy sobie – ich zawartość różni się od tej, którą pakuję na wypady rowerowe. Kiedy wiem, że czeka mnie stromy zjazd w lesie, nie zabieram całego arsenału – skupiam się na rzeczach pierwszej potrzeby: opatrunek na obtarcia, mini żel chłodzący, rękawiczki, chusta trójkątna i mini gaziki. Tyle wystarczy, żeby zatamować krwawienie lub zabezpieczyć się do momentu dotarcia po pomoc.

Z kolei apteczka turystyczna w góry musi mieć szerokie zastosowanie – od opatrunków przez leki aż po folię NRC i pęsetę. A gdy jadę za granicę, moja apteczka na wyjazd ma nieco więcej farmaceutyki – na zatrucia, alergie, odwodnienie, ból ucha w samolocie. W takich sytuacjach lista rzeczy, które muszą być w apteczce, powstaje jeszcze na etapie planowania podróży. Co ważne: nie duplikuję zawartości. Modyfikuję ją. Odpowiednio do planu, terenu, ryzyka. Z czasem nauczyłam się, że to, co powinno znajdować się w apteczce, zależy nie tylko od miejsca, ale i od czasu trwania wyprawy, dostępności pomocy, a nawet pogody.

Apteczka turystyczna z wyposażeniem czy samodzielnie skompletowana?

Gotowe apteczki – kiedy warto je kupić

Wbrew pozorom gotowa apteczka na szlaku to dobry wybór – szczególnie dla osób, które nie mają czasu lub wiedzy, by ją samodzielnie kompletować. Apteczka górska od uznanych producentów (np. Lifesystems, Medaid czy Deuter) często zawiera wszystko, co podstawowe: opatrunki, rękawiczki, nożyczki, plastry, kompresy, a czasem nawet koc ratunkowy. Część zestawów ma też apteczkę na rower, czyli kompaktową, lekką wersję, idealną na jednodniowy wypad. Kupując gotową apteczkę turystyczną z wyposażeniem, masz pewność, że podstawy są ogarnięte. Szczególnie polecam takie zestawy na prezent – mało kto sam się za to zabiera, a wdzięczność w kryzysie murowana. Pamiętaj, że nawet gotową apteczkę warto uzupełnić o: leki osobiste (np. insulina, leki przeciwpadaczkowe), dodatkowe środki higieniczne czy preparaty na owady.

Samodzielne kompletowanie – kontrola, której nie da się kupić

Ale jeśli chcesz, żeby apteczka na wyjazd była naprawdę Twoja, kompletuj ją samodzielnie. To daje kontrolę nad jakością, terminem ważności, a przede wszystkim dopasowaniem do Twoich potrzeb. W mojej apteczce są np. plastry bez lateksu (bo uczulenie), lek na konkretny ból brzucha (który znam, bo bywa ze mną na szlaku), a także własna mini lista awaryjna: co robić w przypadku skręcenia, odwodnienia, oparzenia. Dzięki temu wiem nie tylko, co jest w apteczce, ale też po co to tam jest. Nie musisz być medykiem, żeby złożyć dobrą apteczkę. Wystarczy spis (za chwilę do niego przejdziemy), parę godzin i świadomość, że to inwestycja w spokój – Twój i Twoich towarzyszy.

Przetestowane w terenie – gotowe apteczki turystyczne, które dają radę

ORTOVOX FIRST AID ROLL DOC MINI to mój wybór na szybkie wypady – taka mini apteczka górska do zadań specjalnych. Zajmuje tyle miejsca, co większy portfel, a po rozłożeniu przypomina dobrze zaprojektowany organizer. Zaskoczyła mnie tym, jak wygodnie się z niej korzysta – nie muszę grzebać na ślepo w poszukiwaniu opatrunku. Idealna na trekking solo, biegi w górach i rower.

LIFESYSTEMS MOUNTAIN LEADER FIRST AID KIT to zupełnie inna liga – zabrałam ją na dłuższy trekking z grupą w Tatry i czułam się, jakbym miała własne mobilne pogotowie. Duża, ale świetnie zorganizowana. Zawiera wszystko: od kompresów przez pęsetę aż po termometr. Jeśli prowadzisz ludzi w góry lub po prostu lubisz być przygotowany/przygotowana na wszystko – to zestaw, z którym nie zginiesz.

Apteczka na wyjazd – lista rzeczy, które musisz mieć

Zamiast zgadywać, co powinno być w apteczce, warto po prostu mieć gotową listę. Poniżej znajdziesz mój podstawowy zestaw, który regularnie modyfikuję w zależności od kierunku wyprawy. To sprawdzona apteczka turystyczna w góry, ale możesz ją też traktować jako bazę pod apteczkę podróżną, apteczkę na rower czy krótką wycieczkę z dziećmi.

Podstawowe wyposażenie – co powinno się znajdować w apteczce

• jałowe kompresy (różne rozmiary)
• opaska elastyczna + bandaż zwykły
• plaster w rolce i plastry gotowe (różne rozmiary)
• opatrunek hydrożelowy (na oparzenia)
• chusta trójkątna
• nożyczki + pęseta
• rękawiczki nitrylowe (minimum 2 pary)
• koc ratunkowy (folia NRC)
• sól fizjologiczna (ampułki)
• Octenisept (małe opakowanie)
• igła / agrafka / zapasowy guzik
• maseczka do RKO
• notes i długopis
• instrukcja udzielania pierwszej pomocy (jeśli nie masz jej w głowie)

Leki i dodatki

• lek przeciwbólowy (paracetamol, ibuprofen)
• lek na biegunkę (np. Loperamid)
• elektrolity
• lek przeciwhistaminowy
• wapno musujące
• węgiel aktywowany
• maść na stłuczenia
• coś na przeziębienie (np. Gripex)
• tabletki na gardło / spray odkażający
• plaster na odciski (Compeed)
• żel chłodzący
• żel dezynfekujący do rąk
• leki osobiste (zawsze!)

Pamiętaj: to nie jest uniwersalna recepta, tylko punkt wyjścia. Każda dobra apteczka turystyczna powinna być dostosowana do konkretnej wyprawy, liczby osób i poziomu ryzyka. Ale im bardziej jesteś przygotowana/przygotowany, tym mniej rzeczy może Cię zaskoczyć.